Generale Lijn

Rusland was midden jaren 1920 min of meer bekomen van de Oktoberrevolutie en de Burgeroorlog. Intussen was de Sovjet –Unie formeel gesticht en erkend, maar de leider, Vladimir Oeljanov, alias Lenin, had in 1924 het leven gelaten. Na hem kwam de ontastbare Stalin aan de leiding, die nog wel enige concurrentie had ( Leon Trotski), maar het bestuur rigoureus aanpakte.

Stalin, een Georgiër, kende de noden van het platteland. Onder zijn regime ontstonden de vijfjarenplannen, waarmee de USSR uit de middeleeuwen en het feodale tijdperk moest ontsnappen. Stalin was een groot filmliefhebber. Hij realiseerde zich hoe machtig het bewegende beeld kon zijn, als de bevolking analfabeet was en toch moest worden geïnspireerd. Films over onderwijs en nieuwe landbouwmethodes reflecteren het Sovjetbeleid rond 1930. Symbolen van de federatie waren hamer, sikkel en korenaar!

Eisenstein maakte een uitzonderlijke film, Het Oude en het Nieuwe, of De Generale Lijn, waarop evenmin als op zijn Que Viva Mexico! En Dovzjenko’s Aarde weinig zegen rustte. Van Eisenstein, een stadsmens uit een wereldstad, civiel ingenieur, kunstenaar, werd een min of meer propagandistische educatieve, politieke film verlangd, wat iets te veel van het goede was. De film werd in het voorjaar van 1929 voltooid, maar in de USSR bekritiseerd en bestempeld met het etiket ‘burgerlijk formalisme’. Stalin bemoeide zich er persoonlijk mee, zodat een tweede versie ontstond. De film weerspiegelt in een eenvoudige verhaaltrant met welke problemen het immense land te maken had. Het eindresultaat is niet Eisensteins meest gelukkige film, maar een bijzonder document en tijdsbeeld van de periode waarin de landeigenaren en herenboeren (koelakken) hun macht verloren aan de lijfeigenen en arbeiders van weleer.